Granice południową i zachodnią Gminy Dywity stanowi naturalna delta rzek Wadąg i Łyna, które mieszają swoje wody w sztucznym jeziorze (zwanym często „Rozlewiskiem”) powstałym podczas budowy Elektrowni Wodnej „Łyna”. Na przestrzeni wieków, będąc ważnym szlakiem wodnym, rzeki spełniały przeróżne funkcje. Obecnie, oprócz pracujących w ich nurcie kilku elektrowni wodnych, są ważnym obszarem ekologicznym i miejscem wypoczynku coraz większej liczby turystów.

 

Dzięki zdolności natury do samooczyszczania, jak i inwestycjom związanym z ochroną środowiska czystość wody obu rzek w XXI wieku znacząco się poprawiła i obfituje w bogactwo fauny i flory. Żyją w nich niemal wszystkie występujące w Polsce gatunki ryb rzecznych i jeziorowych, między innymi szczupaki, okonie, bolenie, sandacze, klenie, jazie, węgorze, leszcze, płocie, karasie, liny, miętusy… Nietrudno napotkać skrzydlatą rodzinkę tracza nurogęsi czy bajecznie ubarwionego zimorodka, nie wspominając już o występujących masowo bobrach. Liczne jest także pogłowie dzikiej zwierzyny leśnej, której sprzyja wyznaczony prawem Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Środkowej Łyny. Dziki upodobały sobie ostatnio sztuczną wyspę na rzece Wadąg, na którą dostają się wpław i przekopują systematycznie w poszukiwaniu pędraków pięknie wystrzyżone trawniki przylegające do zlokalizowanych tam ogrodów działkowych Stowarzyszenia ROD „Na Wyspie”.

Jednym z najmniej inwazyjnych sposobów poznania uroków natury jest poznawanie jej bezpośrednio z poziomu lustra wody. Ponadto przyroda w ten sposób obserwowana daje zupełnie inne spojrzenie na otaczający nas świat, uświadamia, że jesteśmy tylko cząstką natury…  Na „Rozlewisku” łączą się 3 szlaki kajakowe:

  • jezioro Dadaj – rzeka Dadaj ‑ jezioro Pisz – rzeka Pisa Warmińska – jezioro Wadąg ‑ rzeka Wadąg;
  • Jezioro Leleskie ‑ jezioro Kalwa ‑ jezioro Kośno ‑ rzeka Kośna ‑ kanał Kiermas ‑ rzeka Pisa Warmińska;
  • rzeka Łyna (z okolic Wólki Orłowskiej do granicy państwa w miejscowości Stopki) z wyłączeniem zamkniętego od 2016 roku ścisłego Rezerwatu Przyrody „Las Warmiński”.

Do najczęściej organizowanych jednodniowych spływów kajakowych należą odcinki rzeki Łyny pomiędzy olsztyńską Starówką (Park Podzamcze w okolicach spiętrzenia wody poniżej Mostu Młyńskiego przy ulicy Nowowiejskiego) a Elektrownią Łyna lub też dalej, do Przystani Kajakowej w Brąswałdzie, jazomostu na jeziorze Mosąg czy Kłódki w okolicach Cerkiewnika. Jest to bardzo urozmaicony odcinek Łyny, ciekawy krajobrazowo, o niskim poziomie trudności. Jedyne niedogodności to okresowy zakwit roślinności wodnej, głównie rzęsy, oraz dwie elektrownie wodne i jazomost, przez które należy przenieść kajaki.

Nie mniejszym zainteresowaniem cieszą się spływy kajakowe Wadągiem, które zaczynają się nad jeziorem Wadąg (Słupy, Myki) lub już za ujściem z jeziora, na rzece w okolicach wsi Wadąg czy Kieźliny. Ze względu na krótki, ale czasami bardzo gwałtowny charakter przełomu rzeki ‑ dość często występujące „zwałki”, tj. powalone w poprzek nurtu drzewa, czy często zmieniający się poziom wody ‑ u kajakarzy wskazany jest co najmniej średni poziom pływackich umiejętności. Należy tu jednak podkreślić, że jest to najpiękniejszy przełomowy odcinek rzeki w promieniu kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu kilometrów. Z wykopanego prostego jak strzała kanału (Myki – Zalbki ‑ Wadąg) przekształca się w niemal górską rzekę (przełom Wadągu pomiędzy Kieźlinami a mostem Dywickim), by jako szerokie rozlewiska połączyć się z Łyną. Ciekawostka związana z mostem leżącym na drodze nr 51 Olsztyn ‑ Dywity ‑ widzimy go na czołówce serialu „Stawka większa niż życie” oraz w odcinku pt.: „Podwójny Nelson”, w którym gra finałową rolę w scenie pościgu ‑ auto prowadzone przez nadradcę Gebhardta przebija barierkę mostu i wpada do rzeki.

Dla najbardziej doświadczonych i wytrwałych kajakarzy, zwłaszcza wczesną wiosną, szczególnie atrakcyjna jest Stara Łyna (pomiędzy tamą przed Elektrownią Wodną „Brąswałd”, Wilimowem, Kajnami, a Barkwedą), czyli pierwotne koryto rzeki Łyny, które przy wysokim stanie wody pełni funkcję „kanału ulgi” dla Elektrowni „Brąswałd”. Warto wspomnieć o ciekawym i unikatowym na terenach nizinnych urządzeniu hydrotechnicznym ‑ działającym w Kajnach od przeszło stu lat taranie wodnym. Stanowi on wraz z wieżą ciśnień swoiste perpetuum mobile ‑ wodociąg tłoczący podciśnieniowo wodę do położonej kilkadziesiąt metrów powyżej wsi.